Afspiegelingsbeginsel

Om bedrijfseconomische redenen kunnen meerdere mensen tegelijkertijd worden ontslagen. Dit heet collectief ontslag. De volgorde van collectief ontslag wordt bepaald door het zogenaamde afspiegelingsbeginsel.

Redenen collectief ontslag

Collectief ontslag gebeurt altijd om bedrijfseconomische redenen, zoals:
⁃ slechte financiële situatie van een bedrijf;
⁃ structurele werkvermindering of omzetvermindering binnen een bedrijf;
⁃ bedrijfsorganisatorische redenen (bijvoorbeeld bij reorganisaties);
⁃ beëindiging van (een deel van) de bedrijfsactiviteiten;
⁃ technologische veranderingen, zoals automatisering van werkzaamheden;
⁃ bedrijfsverhuizing.

Afspiegelingsbeginsel

Werknemers worden voor soortgelijke functies in leeftijdsgroepen ingedeeld. Wie binnen een leeftijdscategorie als laatste is aangenomen, wordt als eerste ontslagen. Het gaat om de volgende leeftijdsgroepen:
⁃ 15 tot 25 jaar;
⁃ 25 tot 35 jaar;
⁃ 35 tot 45 jaar;
⁃ 45 tot 55 jaar;
⁃ 55 jaar en ouder.

Het afspiegelingsbeginsel geldt niet als:
⁃ het hele bedrijf of de hele vestiging sluit;
⁃ een functie vervalt die slechts door 1 werknemer wordt ingevuld;
⁃ een groep soortgelijke functies in zijn geheel vervalt.

Afwijken van afspiegelingsbeginsel
Het kabinet wil de regels rond het afspiegelingsbeginsel veranderen. Het moet mogelijk worden om in de cao af te wijken van het afspiegelingsbeginsel.

Uw werkgever mag nu al van het afspiegelingsbeginsel afwijken als u:
⁃ meer moeite heeft met werk vinden dan uw collega’s;
⁃ onmisbaar bent of niet kunt worden vervangen;
⁃ door uw werkgever bent gedetacheerd bij een ander bedrijf dat u niet kwijt wil.

Flexibele arbeidskrachten vertrekken als eerste
Voordat een werkgever echt kan afspiegelen, wordt hij geacht eerst de werkzaamheden van uitzendkrachten, gedetacheerden en eventuele ingeleende werknemers te beëindigen. Ook moet de werkgever tijdelijke dienstverbanden die binnen 26 weken na de datum van indiening van de ontslagaanvragen aflopen, beëindigen. Is de totale noodzakelijke inkrimping van het personeelsbestand hierna nog niet bereikt, dan komen de werknemers met een vast dienstverband voor ontslag in aanmerking.

Niet altijd afspiegelen
Het afspiegelingsbeginsel hoeft niet op iedereen te worden toegepast. Wanneer een unieke functie binnen een vestiging komt te vervallen, wordt deze functie niet meegenomen in de afspiegeling. Van een unieke functie is sprake als het gaat om een functie die slechts door één werknemer wordt uitgeoefend.
Daarnaast is afspiegeling ook niet aan de orde wanneer een uitwisselbare functie in zijn geheel vervalt door een reorganisatie en alle werknemers binnen deze categorie moeten afvloeien.

Uitzonderingen op het afspiegelingsbeginsel

In uitzonderlijke gevallen kan van het afspiegelingsbeginsel worden afgeweken. Er zijn drie uitzonderingen:

1. Uitzend- en detacheringbureaus
Voor uitzend- en detacheringbureaus gelden enigszins afwijkende afspiegelingsregels. Zo kan het voorkomen dat een opdrachtgever geen afscheid wil nemen van een door hem ingehuurde uitzendkracht. In deze situatie kan het uitzend- of detacheringbureau ervoor kiezen om deze werknemer toch niet voor ontslag voor te dragen.

2. Moeilijk misbare werknemer
Per 1 augustus 2009 hebben werkgevers in theorie een ruimere mogelijkheid om van het afspiegelingsbeginsel af te wijken als het gaat om een moeilijk misbare werknemer. Het moet gaan om een werknemer die door bijzondere kennis of vaardigheden moeilijk gemist kan worden. In de praktijk kan slechts zeer zelden met succes een beroep op deze uitzondering gedaan worden. De werkgever zal hiervoor namelijk moeten aantonen dat hij een ‘duidelijk en bestendig beleid’ voert op het punt van opleidingen en trainingen van de werknemers binnen de categorie uitwisselbare functies. En dus ondanks die opleidingen en trainingen die ene werknemer nog steeds onmisbaar is.

3. Werknemer met zwakke arbeidsmarktpositie
Als een werknemer een zodanig zwakke arbeidsmarktpositie heeft dat hij waarschijnlijk nooit meer aan de slag komt, terwijl zijn collega die na hem op de ontslaglijst staat deze zwakke arbeidsmarktpositie niet heeft, kan voor de eerste werknemer een uitzondering worden gemaakt.

Meer weten?

Maak snel een afspraak via de secretaresse (030-2302060) tussen 09.00 – 12.30 uur of 13.30 – 17.00 uur of mail naar aartsen@ahl-advocaten.nl.

Wij zijn aangesloten bij de specialisten Vereniging van Arbeidsrecht Advocaten Nederland (www.vaan-arbeidsrecht.nl).